روش های طب سنتی در درمان کم کاری تیروئید

هدف از نوشتن این مقاله در طب بوعلی پرداختن به علائم و درمان کم‌کاری تیروئید از دیدگاه طب سنتی است.

کم‌کاری تیروئید در دیدگاه طب اسلامی یکی از شایع‌ترین انواع اختلال تیروئیدی است که با کاهش سطح ترشح هورمون‌های غده تیروئید در افراد ایجاد می‌شود.

امروزه به علت سبک زندگی، نحوه مصرف و نوع غذاها و خوراکی‌های مصرفی، اکثر افراد به خصوص خانم‌ها مستعد ابتلا به کم کاری تیروئید هستند.

بعد از دیابت شایع‌ترین بیماری غدد درون ریز در جهان شناخته شده است، به طوری که از هر ۱۰۰ نفر، تقریباً ۲ نفر به این بیماری مبتلا هستند.

بنابراین ما در این پست، قصد داریم شما را با موضوع کم‌کاری تیروئید و علل آن آشنا کنیم و به ارائه راهکار و توصیه‌های ضروری از منظر طب سنتی ایرانی بپردازیم.

علت کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد؛ همچنین ممکن است در برخی از افرا به‌صورت خفیف بروز کند و علائمی نداشته باشد و یا برای برخی دیگر به‌شدت آزاردهنده باشد.

در زیر با انواع علت کم کاری تیروئید آشنا شوید:

• التهاب تیروئید:

التهاب تیروئید درنتیجه‌ی حمله سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید به وجود می‌آید که نوعی بیماری خود ایمنی است و هاشیموتو نام دارد.

در این حالت غده تیروئید قادر نیست حجم کافی هورمون را تولید کند. بیماری‌ التهاب تیروئید در زنان شایع‌تر از مردان است.

• التهاب تیروئید پس از زایمان:

در حدود ۱۱-۵٪ خانم‌ها، ممکن است پس از زایمان دچار التهاب تیروئید و درنتیجه کم کاری تیروئید شوند. این شرایط در زمان کوتاهی پس از زایمان ایجاد می‌شود و اغلب موقتی است.

• کم کاری تیروئید پس از درمان پرکاری تیروئید:

پس از درمان تیروئید با ید رادیواکتیو و یا با عمل جراحی، ممکن است فرد مستعد به کم کاری تیروئید شود که علت آن از دست دادن بخشی از غده تیروئید است و اغلب چند ماه تا چند سال پس از درمان به وجود می‌آید.

• کمبود ید:

برای کارکرد صحیح، غده تیروئید به ید نیاز دارد.

بسیاری از افراد میزان کمی ید در رژیم غذایی روزانه خود دارند که سبب می‌شود مستعد ابتلا به کم کاری تیروئید شوند. با مصرف نمک‌های یددار می‌توان این مسئله را رفع کرد.

انواع کم کاری تیروئید

همان‌طور که گفته شد، علت کم کاری تیروئید متنوع است و درنتیجه‌ی همین علل، به انواع مختلف دسته‌بندی می‌شود.

برای مثال می‌توان آن را به کم کاری تیروئید خفیف و کم کاری تیروئید شدید تقسیم کرد.

همچنین علائم، سختی و پاسخ به درمان در کم کاری تیروئید در بارداری، کم کاری تیروئید در کودکان و کم کاری تیروئید در نوزادان می‌تواند متفاوت باشد.

به همین دلیل می‌توان کم کاری تیروئید را بر اساس شدت و علت آن، به انواع متفاوت تقسیم کرد.

علائم کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید علائم متفاوتی دارد و بر اساس شدت بیماری و شرایط فرد، می‌تواند متغیر باشد.

برخی افراد ممکن است یک یا چند علامت کم کاری تیروئید را داشته باشند، اما به کم کاری تیروئید دچار نباشند؛ و برعکس، ممکن است شخصی بدون علامت، تیروئید کم کار داشته باشد.

علائم کم کاری تیروئید به دلیل کاهش سوخت‌وساز بدن اتفاق می‌افتد. از علائم تیروئید کم کار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• آهسته شدن حرکات
• بی‌اشتهایی
• احساس ضعف و خستگی
• خشکی پوست
• عدم تحمل سرما
• یبوست
• گرفتگی عضلات
• کم شدن حافظه
• عدم تمرکز
• احساس خواب‌آلودگی در طول روز
• افزایش وزن
• بی‌حسی دست‌ها و پاها
• پف‌آلود شدن صورت، به‌ویژه زیر چشم‌ها
• گواتر

علائم کم کاری تیروئید در زنان

علائم کم کاری تیروئید در زنان می‌تواند هر یک از عوامل بالا باشد و همان‌طور که گفتیم، فردبه‌فرد، متفاوت است.

اما زنان علائم دیگری نیز می‌توانند داشته باشند.

از سایر علائم کم کاری تیروئید در زنان می‌توان به خونریزی ماهیانه به‌صورت شدید و نامنظم و همچنین ترشح شیر از پستان‌ها اشاره کرد.

مسئله مهم دیگر در ارتباط با کم کاری تیروئید در زنان، مربوط به زمان بارداری‌ست.

ازآنجایی‌که ممکن است فردی دچار کم کاری تیروئید در بارداری باشد، در زمان بارداری باید داروی خود را مصرف نماید و لووتیروکسین که قرص کم کاری تیروئید است، در این دوران بی‌خطر است.

معمولا یکی از عواملی که سبب می‌شود پزشک دوز مصرفی دارو را افزایش دهد، بارداری است.

با توجه به تغییر در میزان دارو، چنانچه فردی کم کاری تیروئید در بارداری را تجربه می‌کند، باید در طی این دوران در فواصل کوتاه‌تری به پزشک مراجعه نماید و دوز داروی خود را چک کند.

درمان کم کاری تیروئید نیازمند رعایت نکات و قواعد مشخصی به صورت پیوسته است.

غذاهای مفید برای کم کاری تیروئید در طب سنتی غذاهایی با طبع گرم هستند و بهتر است برای درمان تیروئید کم کار در طب سنتی از استفاده از غذاهایی با طبع سرد خودداری کرد. این کار باید با دقت انجام شود.

برای تنظیم و درمان کم کاری تیروئید توصیه می‌شود که موارد زیر را رعایت کنید.

۱) اصلاح مزاج کنید و از سردیجات دوری کنید:

از آنجایی که این بیماری ناشی از مزاج بلغمی_سودایی است، در درجه اول باید مصرف سردیجات را به کمترین حد ممکن رساند و به عبارتی اصلاح مزاج نمود، پس:

• مواد غذایی سرد و تر مانند ماست، دوغ، ماهی، خیار و… را کمتر و همراه مصلح مصرف کنید.
• از مصرف میوه و آب سرد خصوصاً همراه غذا، بلافاصله بعد از غذا، در شب هنگام و صبح ناشتا اجتناب کنید.
• هنگام غذا آب یا سالاد شیرازی، ترشی یا دوغ هرگز مصرف نکنید.
• از روغن‌های سوپرمارکتی و مواد غذایی بسته‌بندی و دارای نگه دارنده استفاده نکنید.
• روغن زیتون طبیعی در غذا استفاده کنید.
• از آویشن و شوید همراه با غذا استفاده کنید.
• از مصرف پنیر در وعده صبحانه پرهیز کنید.
• سعی کنید صبحانه غذای گرم یا مربای عسلی مصرف کنید.
• از خوردن مرغ و ماهی با ادویه‌های گرم مانند زنجبیل، هل، میخک و دارچین غافل نشوید (اما زیاده روی نکنید و ادویه را مدام در همه غذاهای روزانه‌تان به کار نبرید).
• از مصرف مواد غذایی حاوی کافئین، کربوهیدرات‌ها، قندها و آرد، غذا‌های کنسرو شده، شیرینی‌های قنادی و فست‌فودها پرهیز کنید.
• در صورت ضرورت مصرف سبزی‌هایی مانند کلم بروکلی و اسفناج، آن‌ها را آبپز کنید.
• خوردن ارده با شیره انگور در وعده صبحانه (البته مصرف زیاد و مداوم آن توصیه نمی‌شود، سه مرتبه در هفته بیشتر نشود)
•  از مصرف سردی‌ها به ویژه در وعده شام پرهیز کنید.
• برنج را با شوید، زیره سبز یا زعفران طبخ کنید.
• در رژیم غذایی از غذاهای گرم مانند خورشت فسنجان بادام و گردو استفاده شود.

تدابیر کمک کننده طب سنتی در درمان کم کاری تیروئید

۲) آداب غذاخوردن را رعایت کنید:

• غذا را خوب بجوید و حجم غذای خود را تا می‌توانید کاهش دهید.
• از مصرف بیش از اندازه غذاهای سنگین و غلیظ مانند ماکارونی و آش رشته و لازانیا و پنیر پیتزا پرهیز کنید.
• از درهم خوری و ریزه خواری اجتناب کنید.
• از پرخوری و مخصوصاً مصرف زیاد غذاهای نشاسته دار پرهیز کنید.
• بعد از صرف غذا، کمی در منزل راه بروید.
• بلافاصله بعد از غذا نخوابید.

۳) تحرک کافی داشته باشید و از اضافه وزن بپرهیزید.

۴) مشکلات گوارشی، یبوست و… را در صورت وجود حتما برطرف کرده و وضعیت بدنی خود را اصلاح کنید.

۵) خوب و به اندازه و بین ساعت ۱۱ تا ۷ صبح بخوابید.

۶) تدابیر عمومی خانگی را به کار ببندید:

• زیر گلو را روزانه به مدت ده دقیقه با روغن‌ بابونه به مدت چهار هفته ماساژ دهید. درمان کم کاری تیروئید با ماساژ حتما باید بیشتر از ۴ هفته و تحت نظر پزشک صورت بگیرد.
• در صورت تشنگی و مصرف آب، شربت عسل گرم بنوشید.
• آب، کمی نمک، گلاب، عرق نعنا، چند قطره سرکه، سماق و مقداری عسل را ترکیب و آن را غرغره کنید و سپس دور بریزید.
• در حد متعادل و در صورت مصرف دمنوش هفتگی، از دمنوش‌های کاکوتی یا بولاغ اوتی یا زعفران یا نعناع و دارچین و کمی زنجبیل مصرف کنید، البته با فاصله از غذا و در حد یک تا دو فنجان (همیشگی و مستمر نباشد).
• از خوراکی‌های حاوی ویتامین‌های گروه B و E استفاده کنید.
• از نمک یددار قبل و بعد از غذا استفاده کنید (در حد نوک قاشق چایخوری معادل یک گرم)، نمک دریا برند دلفین، برند مطمئنی در بازار است.
• گنجاندن سبزی تره‌فرنگی یا همان تره وحشی در وعده‌هایی غذایی مانند آش یا سوپ تره فرنگی، همراه سبزی‌های کوکو سبزی یا همراه سبزی‌های کاربردی در خورش کرفس، چون سرشار از ید است.
• مصرف جوانه گندم در سالادها، یا استفاده از پودر جوانه گندم در ماست به عنوان میان وعده یا اضافه نمودن یک قاشق مرباخوری از این پودر به خورش‌ها و غذاها
• استفاده از بادکش گرم زیر گلو
• استشمام عطرهای گرم در هنگام خواب مثل گل یاس، مریم و نرگس.

نکات مهم

• درمان قطعی کم کاری تیروئید در طب سنتی وجود ندارد.

توجه داشته باشید که بدون پرهیز و اصلاح سبک زندگی امکان درمان قطعی وجود ندارد و نه جراحی و نه داروهای شیمیایی و نه گیاهی نمی‌توانند درمان کننده باشند.

• از طرفی موارد بالا توصیه‌های مؤثر و روش‌های کمکی طب سنتی می‌باشند و به هیچ عنوان، جایگزین صرف داروهای کم‌کاری تیروئید که پزشک شما تجویز کرده، نخواهند شد.

حتما باید در کنار انجام نکات ذکر شده به درمان پزشکی و تخصصی نیز ادامه دهید؛ زیرا ادامه دار شدن این بیماری ممکن است باعث بروز مشکلات فراوانی برای افراد شود.

اگر کم کاری تیروئید دارید؛ از این موارد بپرهیزید

پرهیزات کلی که از نظر کارشناس طب سنتی سایت طبایع برای کم ‌کاری تیروئید می‌بایست رعایت گردد:

• مایعات بین غذا و بلافاصله بعد از آن
• چند نوع غذا در یک وعده
•  میوه بلافاصله قبل و بعد ازغذا
• مصرف مایعات بعد از میوه
•  میوه  در صبح هنگام و به صورت ناشتا
•  شیر سرد در صبح هنگام و به صورت ناشتا
•  میوه غیر فصل یا کال
• شیر یا آب خیلی سرد
• خواب در طی روز
• روی شکم خوابیدن
• با شکم پر استحمام، ورزش و جماع کردن
•  غذاهای مانده و…
• استفاده زیاد سویا، کلم بروکلی، گل کلم، در برخی افراد کاهو، شلغم، بادام زمینی، سیب زمینی شیرین
• مصرف بیش از اندازه میوه‌هایی چون هلو و گلابی