طب سنتی درمان نزله با داروهای گیاهی

طب سنتی نزله را به ترشحات پشت حلق و «زکام» را به ترشحات خارج شونده از بینی گفته می شود. به گفته متخصصان طب سنتی ایرانی ، نزله بسیار خطرناک و مضر است.

طب ایرانی نزله را با عنوان «ام الامراض» یا «مادر بیماری ها» یاد می شود. در حالی که زکام به سلامت و خروجی بیماری از بدن کمک می کند.

در صورتی که اقدامی برای رفع پیشگیری و درمان صورت نگیرد این دو بیماری مزمن شده و عوارضی مانند :

بیماری‌های زنانگی، بیماری‌های کبدی، کلیوی و ضعف مغز، بیماری‌های پوست و مو و بیماری‌های ریوی، سردرد، سرگیجه، بیماری‌های مفصلی، بیماری‌های گوارشی، سوء هاضمه و اختلال رشد اطفال و نوجوانان بر جا می‌گذارد.

طب بوعلی در این مقاله به بحث و بررسی بیماری نزله پرداخته است. با ما همراه باشید.

⇐ طب سنتی درمان نزله با داروهای گیاهی 

طب سنتی، محور اصلی علایم و پیگیری روند درمان بر اساس نوع ترشحات مجاری تنفسی فوقانی تنظیم می‌شود.

آنچه از ناحیه‌ی بینی و چشم خارج می‌شود، «زکام» نام می‌گیرد و ترشحاتی که به حلق و مجاری تنفسی تحتانی ریخته می‌شود، «نزله» نام دارد.

ابن سینا بر این اعتقاد است که نزله ماده ایست که در مغز و ریه تولید می شود و خود را به فضاهای حلق و بینی و چشم و گوش و از آنجا به هر نقطه ای از بدن تا دوردست ترین نقاط آن می رساند.

بیماری‌ها در طب سنتی به 2 نوع گرم و سرد تقسیم می‌شوند، نزله نیز به دو دسته تقسیم می شود:

-نزله سرد

-نزله گرم

نطله سرد و گرم تفاوت هایی با هم دارند که عبارتند از:

1. حرارت نزله :

نزله سرد از سردی مزاج یا سردی محیط یا حالات روحی سرد کننده پدید می آید ، در حالی که نزله گرم از گرمی مزاج یا گرمی محیط یا حالات روحی گرم کننده به وجود می آید.

2.غلظت نزله :

 معملاً نزله سرد غلیظ است ولی نزله گرم رقیق و آبکی  سیال است.

3- نزله‌های سرد برخلاف نزله‌های گرم، مزمن هستند یعنی به‌طور دائم باعث ایجاد خلط پشت گلو می‌شوند طوری که فرد مجبور است مدام آن را قورت دهد.

این ترشحات بسیار غلیظ و چسبنده‌اند و ترکیب رنگی سفید یا سبز دارند. همچنین بدون طعم هستند و ممکن است حالت متعفن و بدبو داشته باشند.

نزله‌های سرد فقط صدا را مقداری بم می‌کنند و کمتر باعث سرفه می‌شوند اما نزله‌های گرم معمولا با گرفتگی صدا و سرفه در بزرگسالان و خروسک در کودکان تظاهر می‌کنند

4- قاط نزله گیر در بدن:

نزله سرد بیشتر در سر  و گردن گیرنده دارد لیکن نزله گرم در نقاط پایین دست بدن (مثلاً در معده ، روده، رکتوم و …)

همچنین مارد زیر را نیز برای افتراق نزله سرد و گرم می توان نام برد:

1- قوام ترشحات (رقیق یا غلیظ بودن ترشحات)

2- همراهی با نشانه‌های گرمی یا سردی در سر و صورت و چشم

3- تغییرات صدا (خشونت صدا، گرفتگی صدا، تودماغی شدن صدا…)

4- علایم سیستمیک (مانند تب) ۷. علائم ویژه دیگر در زبان، نبض و ادرار.

5- رنگ ترشحات (بی‌رنگ، سفید، خاکستری، زرد، سبز، و طیف‌های بینابینی)

6- تأثیر حسی ترشحات بر مخاط حلق یا بینی (مانند سوزش و خارش و گزش در بینی و حلق)

باید ها و نباید ها در درمان نزله گرم

مصرف گیاهان دارویی با طبیعت گرم در درمان نزله و زکام گرم، زیان‌آور شمرده می‌شود؛ برخی از گیاهان و غذاهای نامناسب در درمان زکام و نزله گرم عبارت‌اند از:

1-آویشن شیرازی

2-مرزنجوش

3-سیاهدانه

4-سیر و پیاز تند

5-زنجبیل و دارچین

6-غذاهای پرادویه و تند.

و همچنین پرهیز از استرس، خشم، فعالیت و گرمای زیاد نیز در روند درمان این مشکل، بسیار ضروری است.

مواد غذایی مناسب برای کاهش علائم نزله گرم

برخی از خوراک‌های مناسب برای کاهش علایم نزله و زکام گرم و پیشگیری از عوارض بعدی آن از این قرارند:

1- لعاب به‌دانه

2-حریه بادام

3-تخم مرغ عسلی

4-بوییدن و خوردن به اعتدال خیار سبز

5-میوه‌ها و سبزیجات بخار پز مانند سیب، به، کدو، اسفناج

6-ماءالشعیر طبی (با ماءالشعیرهای موجود موجود در بازار کاملاً متفاوت است)

7-آش جو یا سوپ جو همراه با ماش و عدس و گشنیز و آلوبخارا (و البته بدون شیر و قارچ)

8-خیساینده یا دمنوش سردشده گل بنفشه یا گل پنیرک یا گل و ریشه خطمی یا عناب یا سپستان

9-خوراک آب‌پز شامل کدوی سبز، باقلا، لوبیاسبز، به، نخود سبز، گشنیز و آلوبخارا همراه با مقدار اندکی ادویه، عناب یا شربت آن

10-عسل‌آب رقیق و گرم (یک لیوان) همراه با آبِ یک عدد لیموی تازه (به‌صورتی که نه بسیار ترش باشد و نه بسیار شیرین)

نباید ها و خط قرمزهای نزله سرد

1-نان بیات یا خمیر

2-غذاهای منجمد و سرد

3-پرخوری و زیاده روی در خوردن و آشامیدن

4- لبنیات سرد مانند ماست و دوغ، شیر سرد

5-نوشیدنی‌های گازدار، آب یخ، قهوه، نسکافه

6-رب گوجه و سس‌های سفید و قرمز فرآوری شده

7-میوه‌ها و سبزیجات سرد و رطوبت دار مانند خیار، گوجه، کاه.

8-غذاهای خمیری و لزج مانند ماکارونی و پیتزا، لازانیا، سیب‌زمینی

9-مصرف ترشی‌ها به‌طور کلی و به‌ویژه سرکه، آبلیمو، و مرکبات ترش

10-غذاهای مولد سودا مانند عدس به صورت عدسی، بادمجان، پنیر کهنه، پنیر پیتزا و …

پیشنهادات طب سنتی جهت بهبود و درمان نزله سرد

1-هنگام خواب از بالش کوتاه استفاده کنید.

2-سر و پاها پوشیده و در معرض هوا و سردی نباشد.

3-از خواب زیاد به‌ویژه خواب وسط روز و پس از غذا و حمّام اجتناب گردد.

4-بعد حمام، ورزش و هنگام خواب، سرتان را با کلاه یا روسری بپوشانید.

5-حرکت و ورزش اندام تحتانی مانند پیاده‌روی به دفع ترشحات شما کمک می‌کند.

6-مصرف سردیجات خصوصاً در شب هنگام را به حداقل ممکن برسانید یا در صورت شدت ترشحات، پرهیز کنید.

7-پوشانیدن سر با کلاه گرم و حتی گرم نمودن آن با حوله گرم یا کیسه‌ای که در آن ارزن گرم‌شده ریخته باشند، مفید است.

8- از رفتن به حمام تا زمانی که علائم پخته شدن خلط و تسهیل دفع آن ظاهر نشده، اجتناب گردد. ولی پس از ظهور این علائم، رفتن به حمام، یاری‌گر درمان است.

دقت شود در مباحث پزشکی سنتی ایرانی، هر گاه بحث حمام مطرح می‌گردد، منظور حمام‌های قدیم است

که فرد، دست‌کم نیم ساعت در فضای کاملاً گرم و مرطوب یا کاملاً خشک قرار گیرد تا رطوبت‌های اضافی بدن تحلیل رود. مصداق قابل تطابق امروزی چنین حمامی، استفاده از سونا می‌باشد.

طب سنتی درمان نزله

1- مصرف تخم گشنیز 

تخم گشنیز را می‌توانید به صورت دم‌کرده و بخور استنشاق کنید یا اینکه پودر آن را به میزان برابر با تخم گشنیز و نبات سفید بکوبید و بعد از هر وعده‌غذایی نصف قاشق مرباخوری از آن میل کنید.

2- ماساژ با روغن بنفشه 

ناحیه سینوس‌ها و مخاط بینی را با روغن بنفشه چرب کنید. این کار به تقویت ناحیه سر کمک می‌کند.

3- دود کردن عنبر نثارا

از دیگر موادی است که به رفع نزله و زکام کمک می‌کند. این ماده را باید روی آتش یا منقل یا وسایل اسپند دود‌کن بریزید و دود آن را 2 تا 3 بار در روز استنشاق کنید؛

به این صورت که یک سوراخ بینی را بگیرید و از سوراخ دیگر 7 تا 8 بار آن را بو کنید. سپس همین کار را با سوراخ دیگر بینی تکرار و در آخر با هر 2 سوراخ 7 تا 8 بار دود را به‌طور عمیق استنشاق کنید.