سلامت اعصاب و روان با طب سنتی

طب سنتی و طب مدرن به دلیل پیشرفت علم راه و روش‌های بسیاری به عنوان راه حل و دارو برای رفع عوارض استرس و آرام اعصاب و روان شناخته و تجویز می‌شود.

در این دنیا پر از خط و خش اعصاب هر کسی برای رسیدن به آرامش روان راهی را انتخاب می‌کند.استفاده از گیاهان دارویی یکی از روش‌های رایج در طب سنتی ایرانی برای درمان انواع بیماری‌ها است.

از جمله این گیاهان مورد توجه در طب سنتی برای درمان مشکلات اعصاب و روان را در این مقاله آورده اییم.

تحقیقات نشان داده است که طب ایرانی و اسلامی در رابطه با درمان بیماری های اعصاب و روان بیشتر جنبه پیشگیری داشته و در درمان بیشتر به دنبال رفع علت هر بیماری است نه صرفا برطرف کردن علائم آن ها.

در این مقاله از طب بوعلی به بررسی درمان بیماری اعصاب و روان در طب سنتی می‌پردازیم.

⇐ سلامت اعصاب و روان با طب سنتی و داروهای گیاهی 

این بیماری‌ها همچون بیماری‌های فیزیکی، از دیرباز جوامع انسانی را درگیر کرده‌اند، هرچند ممکن است با علائم و اسامی متفاوتی در متون طب کهن تعریف شده باشند.

طب سنتی ایران نیز اهمیت بسیاری برای سلامت روان قائل است، چنان‌که یکی از شش اصل ضروری در طب سنتی، «ارواح نفسانیه» یا همان حالات روحی است.

بیماری های روان به بیماری گفته می شود که بر روی تفکر و شناخت و درنتیجه در رفتار تاثیر می گذارد و باعث ایجاد مشکلاتی در سطح زندگی فردی، اجتماعی می شود.

علت این بیماری ها هنوز دقیقا مشخص نشده است اما به طور کلی می توان گفت که عواملی نظیر ژنیتک، استرس های روزمره، نوع تعامل و ارتباطی که فرد با اطرافیان دارد می تواند باعث بروز بیماری شده و در روند بهبود یا افزایش شدت بیماری موثر باشد.

روش تشخیص بیماری اعصاب و روان در طب سنتی

برای این که اختلالی در طب سنتی شناخته شود از چند روش استفاده می شود از جمله:

1- نبض

2- پاندول

3- زبان شناسی

4- عنبیه شناسی

5- ادرار و مدفوع بیمار

6- مزاج شناسی با معاینه وضعیت روانی فرد

⇐ خواص گل گاو زبان در طب سنتی

معرفی گیاهان دارویی در درمان مشکلات عصبی

1-گل گاوزبان (Borago officinalis)

گل گاوزبان گیاهی علفی و یک ساله، دارای ساقه منشعب و پوشیده از تارهای خشن، برگ های این گیاه نسبتا بزرگ و چین خورده به رنگ سبز تیره، تخم مرغی شکل و نوک تیزند که به طور متناوب برروی ساقه گیاه قرار دارند.

تمام سطح گیاه پوشیده از کرک های سفید و منشعب است. گل های این گیاه در انتهای ساقه قرار دارد و به رنگ روشن و ستاره شکل و میوه آن به شکل چهار فندق کوچک است.

این گیاه بومی کشورهای اروپایی است، اما در برخی نقاط ایران نیز در سطح محدود کاشته می شود. این گیاه در فرانسه شکوفه آبی تندرستی نامیده می شود، زیرا گل های ان به رنگ آبی است و داروی خوبی است برای دهقانان که معمولا نیاز به تنفس بیشتر در هنگام کارکردن دارند.

اندام دارویی گل گاوزبان و برگ آن است که محرک غده فوق کلیه، ضد اضطراب و افسردگی و آرام بخش می باشد. هم چنین عصاره گل گاوزبان دارویی موثر و بی خطر برای درمان بیماران مبتلا به اختلال وسواسی اجباری است.

استفاده طولانی مدت از این گیاه باعث آسیب کبدی می شود. آنچه در بازر گیاهان دارویی به نام گل گاوزبان عرضه می شود، گیاهان دیگری به جز گاوزبان فوق است که از جمله می توان به Echium amoenum اشاره کرد.

بررسی محققان نشان داده است بر خلاف گاوزبان واقعی این گیاه فاقد اثرات قابل توجهی برروی اعصاب و روان بوده و بیش تر در درمان سرماخوردگی کاربرد دارد.

2- مصرف اسطوخودوس (لاواند)

اسطوخودوس کلمه یونانی است، یعنی حافظ الروح، در زبان فارسی دری به آن شاه سپرم و در عربی انس الروح می گویند.

اسطوخدوس گیاهی است چند ساله به شکل بوته کوچک به بلندی نیم متر خیلی پرشاخه، ساقه های آن 4 گوشه، برگ های آن دراز ، متقابل پوشیده از کرک سفید پنبه ای، برگ های آن که در بهار ظاهر می شود

به رنگ بنفش تیره به صورت سنبله، اسطوخودس دارای برگ ها و کرک های معطر بوده و از کلیه قسمت های این گیاه مخصوصا شاخه های برگ دار آن بوی قوی ولی مطبوع استشمام می گردد و به همین دلیل در عطر سازی مصرف می شود، ولی طعم آن تلخ است.

این گیاه بومی ایران نیست، ولی گونه های مختلف آن در مناطق متعددی از کشور بسته می شود قسمت مورد استفاده این گیاه سرشاخه های برگ دار و گل دار آن است.

 اسطوخودوس برطرف کننده خستگی و آرامش زا می باشد و برای معالجه ضعف اعصاب مفید است.

بوعلی سینا راجع به اسطوخودس در کتاب خود چنین نوشته است:

عطر این گیاه خاصیت قوی خواب آور داشته، مخدر است، حساسیت را کم و درد تسکین می دهد، کم کننده غم و اندوه است و در مجموع این گیاه را می توان آرام بخش، تسکین دهنده و بالاتر از همه متعادل کننده در نظر گرفت زمان شروع خواب را کوتاه و طول دوره خواب را طولانی می کند.

3-استفاده از گیاه کاوا

این گیاه با نام علمی Piper methysticum یک گونه از سرده فلفلیان است. بنابر مطالعات انجام شده در طب‌سنتی، گزارش شده است که احتمالا اثرات کاوا به دلیل وجود ترکیباتی به نام کاواپیرون‌ها است.

در مدل‌های حیوانی به عنوان ریلکس‌کننده عضلات و ضدتشنج عمل می‌کنند ، از مسمومیت با استریکنین محافظت می‌کنند و تحریک‌پذیری سیستم لیمبیک را کاهش می‌دهند.

اگرچه مکانیسم اثر کاواپیرون‌ها دقیقا مشخص نیست اما بنظر می‌رسد اثرات ذکر شده را از طریق مهار کانال‌های سدیمی وابسته به ولتاژ، افزایش تراکم گیرنده‌های گابا، جلوگیری از جذب مجدد نوراپینفرین و سرکوب رهاسازی گلوتامات اعمال می‌کنند.

4- مصرف رعفران 

از ادویه های مورد استفاده در کلیه منازل است که خواص درمانی بسیار گوناگونی دارد. قسمت مورد استفاده این گیاه انتهای خامه و کلاله گل است.

مهمترین خاصیت زعفران که از قدیم مورد توجه بوده، درمان افسردگی است. زعفران از رسوب پلاکت های آمیلوئید در بیماران مبتلا به آلزایمر جلوگیری می کند.

بنابراین باعث تقویت حافظه می شود. مصرف روزانه زعفران توانایی یادگیری و حافظه را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.

زعفران بوی قوی و طعمی تلخ دارد، باعث تحریک اعصاب شده، اثر مسکن دارد و دارای خاصیت آرام بخشی و خواب آوری است و اگر می خواهید همیشه شاد و خندان باشید، زعفران بخورید.

با توجه به این مواد معطر گیاه در حالت پودر شده، بسیار سریع تر از پودر نشده آن تبخیر می شود پس بهتر است زعفران را تا موقع مصرف پودر نکنید یا در صورت پودر کردن، در ظرف در بسته نگه داری کنید.

مصرف زیاد زعفران برای بدن مضر است و در زنان باردار تنها در مقادیر بسیار محدود قابل استفاده می باشد.

5- رزماری برای سلامت اعصاب و روان

گیاهی همیشه سبز و بوته ای، برگ ها متقابل کشیده، نخی و بسیار معطر، پرورش رزماری در بیشتر نقاط کشور متداول است.

اندام دارویی رزماری برگ ها و سرشاخه های گل دار بوده که محرک جریان خون، ضدافسردگی، ضداسپاسم و نشاط آور می باشد. رزماری یک تقویت کننده حافظه قدرتمند محسوب می شود.

این گیاه عملکرد سیستم قلبی و عروقی، و نیز گردش خون محیطی را بهبود می بخشد.

6- استفاده از آویشن باغی 

گیاهی است چندساله و معطر، دارای ساقه چهارگوش با جلای بنفش رنگ، برگ های نیزه ای کوچک و گل های کوچک به رنگ های سفید، صورتی یا ارغوانی، اندام دارویی آن سرشاخه گل دار است.

گونه های مختلف این گیاه در بیش تر مناطق کشور یافته می شود و دارای اثرات شادی آور و برطرف کننده افسردگی می باشد. مصرف آن در بارداری و در افراد با فشار خون بالا ممنوع است.

توصیه های کلی طب سنتی

1-  تنفس عمیق و یوگا را سرلوحه زندگی خود قرار دهید.

2- در صورت امکان مسافرت بروید حتی شده یک روز کوتاه.

3- سبک زندگی سالم را رعایت کنید. مصرف غذای سالم، روزانه ورزش کردن و ..

4- از فعالیت هایی که باعث بهبود حال شما می شود غافل نشوید مثلا باغبانی، شنا و …

5- بازی کنید! لازم نیست حتما کودک باشید تا به دنیای بازی راه باز کنید. شما می توانید از بازی های بزرگسالان استفاده کنید.

6- از این که در فضاهایی شرکت کنید که می توانند به راحتی روی اعصاب و خلق و روحیات شما تاثیرگذار باشند اما به نحو منفی دوری کنید.

7- موسیقی خود را اصلاح کنید. گوش دادن به اصواتی که می تواند به راحتی اعصاب شما را بهم بریزد یا محتوای کلام خواننده به نحوی است که خاطرات تلخ شما را به یادتان می آورد اصلا توصیه نمی شود.

8- از معنویت دور نشوید. منظور از معنویت صرفا تبعیت از دستورات دینی نیست. همین که شما در روز مهلتی را به صحبت کردن با خداوند آفرینش صحبت کنید باعث می شود به مرور حس خوبی داشته باشید.