توصیه های طب سنتی در ماه رمضان

متخصصان طب سنتی معتقدند که در بدن انسان چهار طبع صفرا، دم، بلغم و سودا وجود دارد. اگر طبع خودتان را بشناسید، خیلی راحت می‌توانید از پس یک ماه روزه داری بربیایید.

بسیاری از افراد در ماه رمضان، از درد معده شکایت می کنند و دلیلش را نمی‌دانند. مطمئن باشید اگر به توصیه‌های طب سنتی ایرانی در وعده افطار و سحر توجه کنید، کوچک‌ترین مشکلی در ماه رمضان برایتان پیش نمی‌آید.

طب بوعلی در این بخش به راهکارهای طب ایرانی و اصلاح سبک زندگی و اصلاح تغذیه ای در ماه مبارک رمضان پرداخته است.

⇐ توصیه های طب سنتی در ماه رمضان

در ماه مبارم رمضان، یکی از مهم‌ترین تغییرات، توقف خوردن و آشامیدن در طول ساعات روز است. البته بدن انسان طی روزهای اول این ماه به تدریج با این امتناع از خوردن و آشامیدن تطابق پیدا می‌کند.

دستگاه‌ها و اعضای بدن با این شرایط کنار آمده و ثبات محیط داخلی بدن را حفظ می‌کنند. اما در ساعات محدود بین افطار و سحر باید زمان و نوع غذاهای مصرفی طوری تنظیم شود که بدن را در راستای حفظ شرایط پایدار خود کمک نماید.

1- برای افطار غذاهای سبک میل کنید

با توجه به تاکید حکمای طب ایرانی بر خوردن غذا تنها در هنگام وجود اشتهای صادق، به افرادی که احساس بی‌اشتهایی در وعده سحر دارند توصیه می‌شود افطاری را به صورت سبک باشد

بهتر است در وعده افطار غذاهای لطیف و سبک مانند آش و سوپ های ساده و سهل‎الهضم بخورید و از خوردن غذاهای غلیظ که موجب تضعیف سیستم گوارش می‎شوند، خودداری کنید.

مثلا در حد نان و پنیر و سبزی یا گردو در نظر گرفته و علاوه‌ بر پرهیز از مصرف غذاهای سنگینی مانند حلیم، شله‌زرد، کله‌پاچه و آش که در توان هضم معده در فصول گرم سال نیستند، وعده شام را نیز حذف کرده و یا در حد بسیار کم و سبک میل شود.

شله زرد، فرنی یا شیربرنج برای شروع افطار خوب است. اگر معده مرطوبی دارید روی آنها کمی دارچین و سیاه دانه بریزید. برای تقویت دهانه معده، همراه با فرنی، شله زرد یا شیر برنج تان کمی مربا بخورید.

برای افرادی که گرمی و خشکی زیادی در معده دارند، سوپ جو همراه با آلو بخارا مناسب تر است به شرطی که در آن قارچ نریزند

2- متناسب با مزاج تان بخورید

غذای مناسب برای ماه رمضان و درست آشامیدن در همه حال توصیه می‌شود. در ماه مبارک رمضان ، اهمیت بیشتری دارد. دقت کنید از غذا‌هایی استفاده کنید که با مزاج‌تان متناسب است.

برای شروع نخست سراغ غذای لطیف و سبک‌تر بروید. هرگز قبل و بعد از غذا یا بین غذا آب ننوشید. غذای‌تان را خوب بجوید و پرخوری نکنید و همه چیز هم نخورید.

تا می توانید از خوردن خوراکی‌های‌ چرب، مخصوصا در وعده سحری، پرهیز کنید چون باعث عطش و تشنگی زیاد طی روز میشود.

اما اگر گاهی غذای چرب میخورید کافی ا‌ست پس از ‌ان «به‌ویژه در وعده افطار» کمی پودر رازیانه رابا نبات در آب مخلوط کنید و بنوشید تا عوارض آن را کم کند و به گوارش بهتر خوراک کمک کند.

ابتدا از شرایط بدنی و مزاجی خود مطلع شوید و پس از ان غذا های مناسب فصل را انتخاب کنید؛ مثلاً غذا های خیلی سنگین مانند:

کله‌پاچه، حلیم، آبگوشت یا غذا های خیلی گرم و خیلی شیرین یا تند را از برنامه غذایی ماه رمضان حذف کنید.

3-  نوشیدن مایعات ۲-۱ ساعت پس از شام

روزه داری، موجب کم آبی نسبی بدن می شود. حتی در فردی که فعالیت جسمی او در حداقل ممکن است آب بدن از راه های مختلف از جمله ادرار، مدفوع، تعریق

نامحسوس و تنفس (بازدم) از بدن دفع می شود لازم است این کمبود، در فاصله افطار تا سحر تا حد ممکن جبران شود.

بهترین زمان نوشیدن مایعات پس از گذشت ۲-۱ ساعت بعد از صرف شام است اما چگونگی برطرف کردن این کم آبی، مهم است؛

در طب سنتی توصیه فراوان به مصرف آب ولرم در ابتدای افطار شده است.

ممکن است تصور شود یک نوشیدنی سرد مانند آب یخ اثر بیشتری در رفع تشنگی دارد، ولی برخلاف این تصوّر، آب ولرم در رفع تشنگی و برای سلامتی مفیدتر است.

4- برای کاهش تشنگی موارد زیر را رعایت کنید

-اگر در طول ماه رمضان و در طول روز دچار عطش می شوید، مصرف مواد لعاب‌دار مانند شربت خاکشیر و تخم شربتی را به برنامه غذایی خود اضافه کنید.

این مواد علاوه بر کاهش شدت عطش شما، منابع مفیدی برای تأمین املاح و ویتامین‌های مورد نیاز بدن شما می‌باشند.

-اسپری کردن گلاب در فضای اتاق، شستشوی سر و گردن و سینه با گلاب و بوییدن سیب گلاب حرارت زیاد قلب را کاهش داده و می‌تواند به رفع تشنگی شما کمک بسیار زیادی بکند.

-روغن بادام یا روغن بنفشه را به بدن، شکم، گونه‌ها، پیشانی و پشت گوش خود بمالید. 

-از پوشیدن لباس‌هایی با رنگ گرم خودداری کنید. در عوض لباس‌هایی با رنگ روشن و با جنس کتان و پنبه استفاده کنید.

-در آفتاب کمتر بمانید و فعالیت‌های جسمی و یا درگیری‌های فکری خود را در محیط گرم کاهش دهید.

-شربت سرکه‌شیره، شربت سکنجبین و شربت آب‌لیمو برای کاهش تشنگی در ماه رمضان بسیار توصیه‌شده است. شما می‌توانید این شربت‌ها را در وعده سحری یا افطار نوش جان کنید.

خوردن خورش‌های آلو و زرشک به رفع تشنگی در طول روز بسیار کمک می‌کند.

-برای کاهش عطش روزه گرفتن در روزهای گرم تابستان و بهار، نوشیدن عرق کاسنی به همراه یک قاشق چای‌خوری تخم خرفه در وعده سحری را به شما پیشنهاد می‌کنیم.

5- کاهش مصرف زولبیا و بامیه (پرخوری و شیرینی ممنوع )

در روزهای ماه مبارک رمضان بهتر است کمتر از شیرینی‌ها، به‌ویژه شیرینی‌هایی مانند زولبیا و بامیه یا پشمک استفاده کنید.

توصیه شده در مناطقی که درخت نخل رشد نمی کند، از مصرف زیاد خرما پرهیز شود ولی در مناطق خرماخیز زیاد خوردن آن منعی ندارد.

زولبیا و بامیه در ماه رمضان برای بالا بردن سریع قند خون مصرف می شود، اما به دلیل شیرینی و چربی زیادی که دارد، خوردن زیاد آن توصیه نمی شود. این شیرینی ها بروز تشنگی را در فرد افزایش می دهد.

6- توصیه‌های طب سنتی به روزه اولی‌ها

1- از خوردن مواد غذایی با طبع گرم و خشک خودداری کنید.

2- زرده تخم‌مرغ عسلی یک ماده غذایی کامل در هنگام افطار می‌باشد.

3- خوردن عدس، گوشت گوساله و گاو، ادویه‌های تند، تنقلات خشک به علت خشکی‌زا بودن طبع آن توصیه نمی‌شود.

4- خوردن تنها عسل یا خرما در وعده سحر توصیه نمی‌شود. بهتر است در کنار این مواد از شیر استفاده کنید تا از نظر غذایی به تعادل برسد.

5- گوشت گوسفند آب‌پز به‌خصوص قسمت سردست و گردن آن بسیار مقوی و انرژی‌بخش می‌باشد و مصرف آن را به نوجوانان توصیه می‌شود.

بهترین نوشیدنی‌ها در ماه رمضان

مصرف عرق کاسنی به تنهایی یا یک لیوان از آن با یک قاشق چایخوری تخم خرفه بسیار برای روزداران مفید است. مصرف شربت‌های آبلیمو، سکنجبین و سرکه شیره از بهترین نوشیدنی‌ها محسوب می‌شوند.

در افرادی که مشکلات گوارشی مانند سوزش و درد معده دارند مصرف ترنجبین و خاکشیر همراه عرق نعناع با کمی نبات یا عسل موقع افطار می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.

در صورتی که در ماه رمضان در شرایط پر استرس قرار گرفتید مصرف نوشیدنی‌های افزاینده‌ی قوا مانند: عرق بادرنجبویه، عرق کاسنی، عرق بیدمشک یا عرق بهارنارنج با توجه به مزاجتان در زمان افطار و سحر گزینه مناسبی است.

همچنین شستشوی سر و گردن با گلاب خنک و روغن‌مالی سر و پیشانی و گوش با روغن بنفشه یا کدو و یا بادام شیرین در رفع تشنگی بسیار تاثیرگذار است.

مراقب زولبیا و بامیه باشید، زولبیا و بامیه با سازوکاری شبیه خرما برای بالابردن سریع قندخون مصرف می‌شود ولی به دلیل شیرینی و چربی فراوانی که دارد، اصلا قابل مقایسه با خرما نیست و بروز تشنگی را نیز در روزه دار افزایش می‌دهد.

چگونه روزه را باز کنیم؟

در روزه داری مخاط دستگاه گوارش انسان، خشک می شود و معده تحمل هضم یک غذای سنگین را در زمان باز کردن روزه ندارد.

به همین دلیل، پس از روزه ای طولانی مناسب است که افطار خود را با یک نوشیدنی گرم و ترجیحا کمی شیرین و یک غذای سبک و ساده و زودهضم آغاز کنیم.

استفاده سنتی از آب جوش چای کمرنگ، شیر گرم و شربت عسل  گرم به عنوان نوشیدنی ناظر به همین آموزه طبی است، البته شاید بی اغراض بتوان گفت که بهترین گزینه برای افطار خرما با یک نوشیدنی گرم است.

که ضمن افزایش سریع قند خون و رفع ضعف ناشی از افت آن با اصلاح وضعیت اشتها موجب جلوگیری از پرخوری می شود. کشمش و انجیر و عسل نیز می توانند جایگزین خرما شوند.

یکی دیگر از توصیه های رایج زمان افطار گشودن روزه با کمی نمک است که معده های سرد و تر موجب تقویت هاضمه و دفع رطوبات لزج دستگاه گوارش می شود.

البته در این مورد باید رعایت حال فرد و بیماری های وی را نیز نمود. ضمن اینکه اگر فرد معده گرم و خشک داشته باشد یا در اثر روزه داری دچار گرمی و خشکی معده شده باشد لازم است از این کار پرهیز کند.

طب سنتی تغذیه مناسب در فصل بهار

سخن نهایی

روزه داری علاوه بر اجرای فرمان پروردگار عالمیان، فواید و آثار مثبتی بر روی جسم و روح شما دارد. اگر می‌خواهید که از فواید جسمانی روزه بر بدن خود بهره‌مند شوید، رعایت برخی اصول هنگام خوردن و آشامیدن از افطار تا سحر بسیار ضروری می‌باشد.

در صورت عدم رعایت اصول غذایی در ماه رمضان، به‌خصوص در روزهای گرم و طولانی بهار و تابستان، توفیق این عمل خیر از شما سلب خواهد شد. شما می‌توانید با رعایت توصیه‌های طب سنتی برای روزه‌داری از برکات معنوی و طبی این فریضه‌ی الهی بهره‌مند شوید.